Đề bài: Nguyễn Du được xem là “một trái tim lớn, một nghệ sĩ lớn”. Em hãy phân tích những tác phẩm mà mình yêu thích của ông để làm sáng tỏ nhận định trên
Bài làm:
“Một trái tim lớn, một nghệ sĩ lớn”, đấy là thiên tài Nguyễn Du, đại thi hào của dân tộc ta. Ông thường hay nhắc đến cái Tâm và cái Tài: “Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ Tài”. Nhưng ở Nguyễn Du, người ta thấy được sự cần xứng và hài hòa giữa một trái tim lớn với một người nghệ sĩ lớn. Tâm lớn mà Tài cũng lớn. Đọc Nguyễn Du, ta ấn tượng nhất với Truyện Kiều, ta có thể thấy được những “lời lời châu ngọc hàng hàng gấm thêu”. Và, người ta cũng thấy rằng tất cả những lời ngọc ý vàng ấy đều được viết ra từ một tấm lòng đau đáu cho thân phận của con người, cho thời thế và cho nhân thế.
Đọc thơ của Nguyễn du, ta thấy trái tim của ông dành tình thương cho tất cả mọi người: từ những người ông tận mắt chứng kiến cảnh khổ cho đến những người ông chỉ được nghe kể lại truyền tụng lại, từ những người sống cùng thời là đồng bào, đồng nạn đến những người ở những thời đại khác, chân trời khác… Ông thương người mẹ lang thang cầu bơ cầu bất lê mình để đi xin ăn cho ba đứa con nhỏ, thương người ca kỹ đất kinh thành, thương người hát rong ở Thái Bình… Nỗi xót xa cho những Tiểu tTanh, Đạm Tiên là nỗi đau đớn đến nghẹn lòng giống như niềm đau dành cho Đỗ Phủ, Văn Thiên Tường, Liễu Tử Hậu… Ngòi bút của Nguyễn Du có thể khiến cho mọi trái tim rỉ máu với nỗi đau đáu thương tâm cho những kiếp người bạc hạnh.
Nhưng nhìn thật sâu, thật kỹ, ta sẽ thấy ông xót xa nhất cho những con người sống trong cảnh dâu bể, trong những đổi thay trớ trêu khôn lường đầy biến động của cuộc đời. Trong cơn dâu bể, thân phận của con người thật sự quá mỏng manh, bị quăng quật, bị vùi dập và giày xéo đến phần xác sơ, tan tác nhất. Xã hội phong kiến cũng như là định mệnh mù quáng, tai quái vào hùa với nhau để hành hạ một con người bé nhỏ, đáng thương. Bi kịch lớn nhất mà Nguyễn Du khắc khoải đó là bi kịch của những người tài sắc. Họ sống như những bông hoa tuyệt đẹp trong giông tố…
Thương xót và công phần đến tột cùng, trái tim Nguyễn Du đã phẫn nộ trước thế lực tàn bạo của những kẻ đã hủy hoại tài năng, số phận của con người. Ông cho rằng đó là loài hổ báo, ruồi xanh, thuồng luồng… trong bài “Phản chiêu hồn”, nhà thơ đã viết về cảnh người nước Sở, về hình ảnh của một lũ thượng quan ngựa xe vênh váo, tuy chúng không để lộ nanh vuốt nhưng lại cắn xé người ngọt xớt như đường. Ông khuyên hồn của Khuất Nguyên đừng ở lại nơi đây mà hãy mau mau yên lòng thu tinh thần về với thái hư. Do:
“ Đời sao ai ai cũng là thượng quan
Mặt đất đâu đâu cũng là sống Mịch La
Cá rồng không ăn thịt, hùm sói cùng ăn mất.”
Mặt đất như thế thì không thể có chỗ cho những tâm hồn thanh cao, cao khí tồn tại. Những tài hoa như Khuất Nguyên nên tìm đến một thế giới khác để được trân trọng.
Không chỉ vậy, ông còn phẫn nộ với những thế lực siêu hình đã chụp lên đầu con người một thứ tên là định mệnh tàn nhẫn:
“ Chém cha cái số đào hoa
Gỡ ra rồi lại buộc vào như chơi!”
Và hơn hết, cái tâm của ông đã cho ta thấy những thân phận bi kịch của người đàn bà tài sắc, những kẻ hồng nhan bạc mệnh, tài hoa mà chẳng có được sự an yên. Những kẻ ca kỹ có lẽ là nạn nhân bị đắt nhất, thương tâm nhất trong cái xã hội đầy những lang sói, những bọn buôn thịt bán người. Đọc thơ Nguyễn Du, ta thấy ông khóc, ông đau cho những số phận như vậy. Những câu thơ của ông thống thiết, đau thương và đầy lệ tuôn bởi những giọt nước mắt cho những nàng Kiều, những Đạm Tiên, những Tiểu Thanh…
Hơn cả, viết về những con người với số phận đau đớn như thế, Nguyễn Du coi đó cũng như viết về chính mình. “ Cùng một lứa bên trời lận đận”. Đó vừa là lòng nhân ái của một con người có tâm dành cho những số phận bất hạnh vừa là nỗi niềm của kẻ tri kỷ, kẻ cùng hội cùng thuyền, cùng chịu những khổ đau, bất hạnh. Ông thấy phần nào đó của mình ở trong họ và họ ở trong chính số phận mình. Đó là lý do tại sao khi đọc thơ Nguyễn Du, ta thấy chân thành, tha thiết đến thế!
Và cũng bởi sự chân thành, tha thiết đến vậy mà Nguyễn Du mới có thể trở thành một nghệ sĩ lớn. Ông không chỉ tài hoa trong việc khắc họa nhân vật mà còn hết sức toàn tài trong việc mô tả thiên nhiên. Ta có thể thấy trong “Truyện Kiều” những bức tranh tuyệt bút mà không thể một bức họa nào có thể miêu tả được hết.
Mùa xuân thì:
“Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.”
Mùa hạ thì:
“Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông.”
Mùa thu thì:
“Rừng phong thu đã nhuộm màu quan san…”
Thêm vào đó, Nguyễn Du là một bậc thầy về ngôn ngữ. Chưa có ở đâu mà tiếng Việt lại đẹp đẽ, trong trẻo và hoàn hảo như trong những trang thơ của ông. Chỉ một câu thơ: “Nửa chừng xuân thoắt gãy cành thiên hương.” Là ta đã có thể thấy được sự tài tình trong việc sử dụng ngôn từ của thi nhân. Chỉ một chữ thoắt thôi thần tình mà ta thấy được cái sự bi kịch, bạc mệnh đến bất ngờ của kiếp người ngắn ngủi. Hay trong câu thơ: “Cậy em em có chịu lời / Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.” Chỉ với bốn chữ: cậy, chịu, lạy, thưa là ta đã thấy được sự chân xác định tuyệt vời của chữ nghĩa mà thiên nhiên tài tình sử dụng để diễn tả nỗi đau đớn, chớ trêu của Thúy Kiều.
Có thể nói, tiếng Việt trở nên đẹp đẽ, trong ngần và sáng chói được như ngày hôm nay là nhờ công không nhỏ của đại thi hào dân tộc này. Nguyễn Du được xem là “một trái tim lớn, một nghệ sĩ lớn” , thật xứng đáng là danh nhân văn hóa, là nhà thơ mà đời đời được hậu thế ca tụng…
Tải về máy>>>
Download “Nguyễn Du được xem là “một trái tim lớn, một nghệ sĩ lớn””
Xem thêm:
– Phân tích những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Đình Thi
– Phân tích hình ảnh người phụ nữ qua bài thơ Bánh Trôi Nước của Hồ Xuân Hương
– Phân tích hình ảnh Đầu súng trăng treo trong bài thơ Đồng Chí của Chính Hữu