Đề bài: Quan niệm nhân sinh qua bài bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ
Bài làm:
Từ xa xưa đến nay, ta vẫn thường quan niệm rằng thơ trước hết là tấm gương phản chiếu tâm hồn và tình cảm của chính người tạo ra nó. Không những thế, qua thơ, người đọc còn cảm thấy rõ nét cốt cách và phong độ của mỗi thi nhân. Ai đã từng nói rằng: văn là người. Điều đó quả thực là chính xác đối với chữ nhà văn, nhà thơ lớn. Nguyễn Công Trứ là người thuộc những lớp nhà văn như thế. Cho nên, qua Bài ca ngất ngưởng ta có thể thấy được hình dung rõ nét về một bức tranh chân dung tự họa của ông.
Bao trùm lên toàn bộ bài ca là hình tượng về một con người ngất ngưởng. Nhưng đó không phải là cái ngất ngưởng của một kẻ gàn dở, tự hợm mình và hận đời mà là cái ngất ngưởng của một con người tràn đầy tự tin và đầy bản lĩnh. Con người ấy có ý thức rõ nét về tài năng và phẩm giá của mình. Cái ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ không phải là kiểu sống để ngất ngưởng thông thường mà là một lối sống độc đáo với vẻ đẹp ngang tàn, phóng túng của một tâm hồn lớn, nhân cách lớn.
Chẳng vậy mà ngay từ câu đầu tiên của bài ca, Nguyễn công Trứ đã coi mọi việc trong trời đất chẳng có việc nào là không thuộc phận sự của ông. Vũ trụ nội mạc phi phận sự. Câu thơ trên hoàn toàn là âm Hán, vang lên trang trọng đầy thiêng liêng, biểu lộ một thái độ đầy tự tin, kiêu hãnh với ý thức sâu sắc về trách nhiệm của bản thân mình. Không phải ngẫu nhiên mà khi đọc, ta thấy nhiều lần ông nhắc tới: chí nam nhi, chí làm trai, chí tang bồng, phận sự làm trai, nợ nam nhi, nợ tang bồng… có lẽ đó chính là lẽ sống tích cực mà một nhà nho chân chính cần phải áp dụng. Bài thơ này có thái độ tự tin, kiêu hãnh với một giọng điệu ngất ngưởng và vô cùng ngang tàn.
Cách xưng hô của ông ở câu thơ thứ hai thật đặc biệt. Ông tự gọi mình là “ Ông Hi Văn”, Tự giới thiệu mình là người có tài lớn và coi việc làm quan giống như đã vào lồng. Từ đó, ta có thể thấy rõ được thái độ của người viết vừa trang nghiêm lại vừa hài hước.
Thái độ ngất ngưởng của nhà thơ không phải chị ở lúc làm quan đương chức: Khi thủ khoa, khi thanh toán, khi tổng đốc Đông hoặc Lúc Bình Tây, cờ đại tướng; Có khi về phủ doãn Thừa Thiên. Sau khi về hưu, không làm quan nữa, thái độ ngất ngưởng ấy càng trở nên đậm nét. Phải chăng, khi đã thoát khỏi chốn quan trường, khi được tháo cũi, sổ lồng, không phải chịu bất kỳ một sự ràng buộc nào thì Nguyễn Công Trứ mới được là chính mình, được thỏa thích thể hiện:
Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi
Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì
Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng
Không chỉ mình cách sống, thái độ mất ngưởng của ông còn được thể hiện rõ ràng trong quan niệm được mắt và sự lạc quan bình thản trước cuộc đời:
XEM THÊM >>> Cảm nhận về bài Chiều tối của Hồ Chí Minh lớp 11
XEM THÊM >>> Cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong Hai đứa trẻ của Thạch Lam
Được mất dương dương người tái Thượng
Khen chê phơi phới ngọn Đông phong
Cũng giống như chuyện ông già nơi biên ải ngựa (Tái ông thất mã), Nguyễn Công Trứ quan niệm việc được mất là lẽ thường tình trong cuộc đời, may rủi, sướng khổ đều như nhau vì thế ta không phải hốt hoảng. Lời khen cũng như lời chê, đó là chuyện rất đỗi bình thường, không cần phải bi quan, sầu muộn.
Trong xã hội phong kiến, một xã hội đầy dãy những khuôn mẫu, lễ nghi và nhiều luật lệ hết sức chặt chẽ, hà khắc thì lối sống ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ quả thực là một sự thách thức với cuộc đời. Thái độ và cách sống của ông đều được bắt nguồn từ một bản lĩnh và ý thức muốn khẳng định cái tôi của bản thân, đập tan cái phi ngã của văn học cổ trung đại. Mặt khác, quan niệm sống đó cũng bắt nguồn từ sự Ý thức rõ về tài năng và phẩm giá của bản thân nhà thơ. Chính vì vậy, ông tự ví mình với bao danh tướng thời hán, thời Tống của Trung Hoa: Chẳng Trái, Nhạc cũng vào phường Hàn, Phú. Chẳng vậy mà ông luôn luôn đau đáu một tấm lòng trước sau thuỷ chung: Nghĩa vua tôi cho trọn đạo sơ chung.
Câu thơ rưng rưng một niềm cảm động và vang lên giống như một lời thề son sắt, thuỷ chung với vua. Sinh ra và lớn lên ở buổi giao thời đây loạn lạc, ông đỗ đạt và làm quan khi mà nhà Nguyễn mới thống nhất đất nước. Dứt cuộc nội chiến. Hoàn cảnh lịch sử ấy là cơ sở khiến cho một lớp các nhà nho đang hâm hở bước vào một triều đại mới, một lẽ sống mới cố gắng vươn lên để khẳng định chính mình. Chính ông cũng đã từng tự nhủ:
Đã lỡ sinh ra trong trời đất
Phải có danh gì với núi sông
Ông tâm niệm thế và chính bản thân đã được hơn thế. Tên tuổi của ông đã được non sông, đất nước ghi nhận. Hình bóng và phong cách của Nguyễn Công Trứ vẫn luôn luôn in đậm trong mỗi trang thơ của chính ông.
Kết thúc bài ca, nhà thơ có viết: Trong triều ai ngất ngưởng như ông! Câu thơ buông lấp lửng, vừa hỏi vừa như tự khẳng định, ngợi ca và tự diễn mình một cách đầy thấm thía. Đúng là câu thơ và cả bài thơ đầy ngất ngưởng! Cái vẻ đẹp ngất ngưởng ấy đã khiến cho bài thơ và tên tuổi của Nguyễn Công Trứ sống mãi như một mẫu hình in đậm trong hàng loạt các nhà Nho tài tử sau này…
Tải về máy>>>
Download “Quan niệm nhân sinh qua bài bài ca ngất ngưởng của Nguyễn Công Trứ”